رشته‌ی مشاوره و روانشناسی هر دو در زمینه‌ی بهبود وضعیت روانی افراد فعالیت می‌کنند. اما تفاوت‌های مهمی نیز بین آن‌ها وجود دارد.
روانشناسی به دانشی می‌پردازد که تشخیص، توصیف و تفسیر فرآیندهای روانی انسان‌ها و حیوانات را بررسی می‌کند.
روانشناسی به صورت عمومی توسط افرادی که دارای مدارک دکترای روانشناسی هستند, از جمله روانشناس‌های بالینی، روانشناسان شخصیت، روانشناسان اجتماعی و سایر رشته‌های مشابه، پژوهش می‌شود. روانشناسی در نهایت به تشخیص و درمان اختلالات روانی نیز می‌پردازد.
در مقابل، رشته‌ی مشاوره بیشتر به بهبود مشکلات روانی افراد از طریق مشاوره و کمک به آن‌ها برای بهبود وضعیتشان، می‌پردازد. مشاوره به عنوان یک پروسه فعال از طریق دیده بانی، شنونده و همراهانی با مشکلات فرد، به دستیابی به وضعیت بهتر و سالمی روانی فرد کمک می‌کند.
در واقع، رویکرد محوری مشاوره برای بازسازی ساختار روابط، ارتقاء شخصیت و یافتن راه حل برای مشکلات روابطی و روانی است.
بنابراین، در کل، روانشناسی بیشتر به رشته‌ای از دانش تبدیل شده است که بیشترین تمرکز خود را بر روی علمی کردن روانیات انسانی، درمان اختلالات روانی و پژوهش دارد. در مقابل, مشاوره بیشتر به بهبود افراد و ارتقاء کیفیت زندگی‌شان می‌انجامد.
از جمله شباهت‌های این دو رشته هم میتوان به این موارد اشاره کرد که هر دو نیاز به دانش و تجربه‌ی قوی در زمینه‌ی روان و اعصاب دارند. هر دو به انجام محاسبات ذهنی، تفکر نظری و تفسیر داده‌های روانشناختی نیاز دارند.
همچنین، دو رشته به وسیله‌ی روش‌هایی مانند مشاوره، روان‌درمانی، معالجه، روانشناسی رفتاری و روش‌های تحلیلی، به افراد کمک می‌کنند تا بهبود وضعیت روانی‌شان را تجربه کنند.
مشاوره، به طور کلی به استفاده از تکنیک‌های مختلف و نوع ارتباطات بین فردی مربوط می‌شود. اما در رشته‌ی روانشناسی، معمولاً به عنوان متخصص دانش و تجربه خود را به کار می‌گیرید تا به دلایل پرهیزی و عواقب اختلالات روانی و رفتاری برای تشخیص و درمان اختلالات روانی در افراد کمک کنید.
اما در رشته‌ی مشاوره، بیشتر بر روی ایجاد یک رابطه متقابل با مشتری و رهنمود دادن راه‌هایی برای بهبود روحیشان تمرکز دارید. برای این کار از تکنیک‌های مختلف مانند گفتگو، مشاوره گروهی، مداخله و روش‌های نوروتیک استفاده می‌شود.
به طور خلاصه، رشته‌ی روانشناسی بیشتر بر روی درمان اختلالات روانی و رفتاری و پژوهش در زمینه‌ی روانشناسی تمرکز دارد، در حالی که رشته‌ی مشاوره بیشتر به ارتقای کیفیت زندگی و بهبود وضعیت روانی افراد توجه دارد.
سرفصل‌های آموزشی ممکن است شامل موضوعاتی مانند عصب‌روان‌شناسی، روان‌درمانی، روانشناسی بالینی، تحقیقات روانشناسی، روانشناسی شخصیت، توسعه کودک و نوجوان، روانشناسی اجتماعی، و روابط میان فردی باشد.
در این رشته، دوره‌های کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکترا ارائه می‌شود و بسته به سطح تحصیلات تأکید مختلفی بر روی تحقیقات، تجربه کاری و مهارت های کاربردی در روانشناسی دارد.
به عنوان مثال، در مقطع کارشناسی، دانشجویان قابلیت بررسی توانایی های پایه در زمینه هایی مانند تاریخچه روانشناسی، شخصیت شناسی، روان پردازی، آمار و تحلیل داده ها و برنامه های روانشناسی را دارند.
سطح بالاتر، در مدرک کارشناسی ارشد، دانشجویان سرفصل‌هایی مانند آموزش خصوصی، رویکردهای مختلف در روانشناسی، اختلالات رفتاری، بررسی نظریات و تحقیقات در زمینه‌ی روانشناسی و طرح مطالعات پژوهشی پیشرفته دارند.
اما در رشته مشاوره, موضوعات آموزشی ممکن است بیشتر با توجه به کاربردهای عملی تر باشد.
موضوعات ممکن است شامل تاریخچه روان درمانی، روش‌های ترکیبی در مشاوره، روانشناسی گروهی، اجتماعی و خانواده، روانشناسی تحولی و علوم رفتاری باشد.
دوره های کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکترا در این رشته ارائه می‌شود و فارغ التحصیلان با استفاده از روش‌های مختلف مشاوره، به مشتریان خود کمک می کنند تا با چالش های و اختلالات خود به صورت سالم و موثر مقابله کنند.
در هر دو رشته، پژوهش و آموزش‌های مرتبط با سازمان‌های اجتماعی، مسائل فرهنگی و زمینه های متغیر دیگر بسیار مورد توجه قرار می‌گیرد.
فارغ التحصیلان رشته روانشناسی و رشته مشاوره در بسیاری از صنایع و حوزه‌ها بسیار ارزشمند هستند. با این حال، چالش های مختلفی برای این دو رشته در بازار کار وجود دارد.
برای فارغ التحصیلان کارشناسی در روانشناسی، فرصت‌های شغلی در بخش‌های متعددی وجود دارد. بعضی از این حوزه‌ها از جمله بخش‌های بهداشت و درمان، آموزش، تحقیقات، بهبود کارایی سازمانی و کار در سازمان‌های نه‌دولتی، خدمات کودک، سالمندان، فرهنگ و هنر است.
با این حال، فارغ التحصیلان روانشناسی باید به تجربه کاری و روش‌های روانشناسی، دانش جدید و مهارت‌های کاربردی در طول دوره های آموزشی خود تمرکز کنند. همچنین در این رشته، استفاده از تکنولوژی در تحقیقات و درمان روانشناسی به طور مستمر در حال افزایش است.
فارغ التحصیلان این رشته می توانند به عنوان مشاوران و مشاوران درمانی در موسسات مختلفی کار کنند. از جمله موْسسات تحصیلی، مراکز بهداشت روانی, موسسات آموزشی، موسسات مشاوره و روابط های خانوادگی.
همچنین در این رشته، روش‌های مختلف مشاوره، از جمله مشاوره شخصی، مشاوره خانوادگی و مشاوره گروهی، به عنوان یکی از بخش‌های مهم تحقیقات و آموزش‌ها مورد بررسی قرار می‌گیرد.
اما کاربردهای بیشتر در این رشته مربوط به مشاوره شخصی و آموزش و روان درمانی است و طبق تحقیقات موجود. بازار کار در این رشته رقابتی تر است.
به طور کلی، با این حال، اگرچه فرصت های شغلی در هر دو رشته موجود است. بهتر است فارغ التحصیلان نوع خدمات و حوزه کاری مورد علاقه خود را برای جستجوی شغل دنبال کنند.
