مهندسی عمران از رشته هایی است که به طور مستقیم در زندگی روزمره انسان ها نقش دارد. از جاده ها گرفته تا پل ها و ساختمان ها و سد ها، همه این زیربناها نیازمند دانش و تخصص مهندسین عمران است.
این رشته به دانشجویان این امکان را می دهد که در طراحی و اجرای پروژه های عمرانی مشارکت کرده و به بهبود زیربناهای شهری و روستایی کمک کنند. برنامه ریزی شهری، مقاوم سازی سازه ها، بهینه سازی سیستم های حمل و نقل عمومی و مدیریت منابع آب و انرژی، تنها بخشی از حوزه های کاری مهندسان عمران است.
برای تعلیم دانشجویان در این رشته به دانشگاه های مجهز و اساتید مجرب نیاز است تا بتوانند مهارت های لازم برای موفقیت در این حوزه را به دانشجویان منتقل کنند. برای ورود به رشته مهندسی عمران که یکی از رشته های محبوب و پرطرفدار است در دانشگاه داوطلبان ابتدا باید با موفقیت در کنکور ریاضی و فیزیک با رتبه قبولی مورد نیاز پذیرفته شوند سپس می توانند این رشته را در دانشگاهی متناسب با رتبه شان براساس انتخاب یکی از گرایش های این رشته ادامه دهند.
از محبوب ترین رشته های مهندسی، رشته مهندسی عمران است که به دلیل تنوع و گستردگی فعالیت و گرایش های آن، جذابیت بسیاری برای داوطلبین دارد.
افرادی که به دنبال یک رشته‌ی دانشگاهی هستند که به آنها اجازه‌ی کار با سازه ها، مواد و سیستم‌های مختلف را می‌دهد، ممکن است به مهندسی عمران علاقه‌مند شوند.
در این رشته، دانشجویان با درس هایی مانند مقاومت مصالح، زمین‌شناسی، طراحی سازه‌ها، هیدرولوژی و مکانیک سنگ سر و کار دارند.
این مفاهیم و تخصص‌ها به آنها امکان می‌دهد تا در زمینه‌های مختلفی از جمله مدیریت منابع آب، ساخت و ساز، محیط زیست و حتی توسعه‌ی شهری فعالیت کنند.
از دیگر ویژگی‌های جذاب مهندسی عمران، این است که این رشته ارتباط نزدیکی با زندگی روزمره دارد. ساخت و ساز ساختمان‌ها، جاده‌ها و تأسیسات زیرساختی به طور مستقیم بر زندگی افراد تأثیر می‌گذارد و این امر باعث می‌شود که فعالیت‌های یک مهندس عمران همواره به چشم بیاید.
با توجه به نکات بیان شده یک رشته‌ی علمی-کاربردی است و افرادی که به دنبال حل مسائل در دنیای واقعی هستند و توانایی مقابله با چالش هایی را در موارد بحرانی دارند مناسب ورود به این رشته هستند هستند.
همچنین، افرادی که علاقه‌مند به کار در تیم، مهارت‌های ارتباطی و مدیریتی قوی دارند، می‌توانند در این رشته موفق باشند زیرا کار در این حوزه معمولاً نیازمند همکاری و هماهنگی با سایر افراد می باشد.
در نهایت، رشته مهندسی عمران می‌تواند یک گزینه‌ی مناسب برای دانشجویان با علاقه به علوم و مهندسی باشد که می‌خواهند در زمینه‌های مختلفی از جمله ساخت و ساز، محیط زیست و توسعه‌ی شهری فعالیت کنند.
مهندسان اجرایی عمران برای شرکت‌های مهندسی و ساختمانی و یا ادارات دولتی کار می‌کنند که بر طراحی و ساخت پروژه‌های ساختمانی بزرگ از جمله راه‌آهن‌ها، جاده‌ها، پل‌ها، سیستم‌های فاضلاب، سدها، فرودگاه‌ها، خطوط لوله و ساختمان‌ها نظارت می‌کنند.
مهندسان اجرایی، طرح‌ها را بررسی می‌کنند، برنامه‌های پروژه را آماده می‌کنند و بودجه و منابع را مدیریت می‌کنند.
مهندس اجرایی عمران در واقع از طرف کارفرما مسئول است عملیات اجرایی ساختمان را به صورت کامل تحت نظارت و بررسی قرار دهد.
مهندس اجرایی باید مطابق دستورالعمل‌‌ها و قوانین وزارت شهرسازی و سازمان نظام مهندسی تمامی مطابق نقشه و طرحهای مصوب عملیات پروژه عمرانی را نظارت، مدیریت و اجرا کند.
و در صورت لزوم گزارشاتی از نتایج عملکرد را به سازمان‌ها یا کارفرمای مربوطه ارائه دهد. در واقع، کار اصلی مهندس مجری، بررسی تمام مراحل ساخت و ساز و تایید روش‌های به کار گرفته شده است.
گرایش نقشه برداری تقریبا رشته ای مکمل برای مهندسین عمران است. در هر پروژه‌ای که به ساخت و ساز عمرانی مربوط است، مهندسین نقشه بردار ابتدا با دقت اطلاعات مربوط به پستی بلندی‌های زمین منطقه را جمع‌آوری و سپس نقشه‌ای دقیق از آن ناحیه مربوطه را طراحی می‌کنند تا مهندسین عمران بتوانند به مراحل بعدی پروژه بپردازند.
در طول یک پروژه عمرانی، مهندس نقشه بردار مسئولیت کنترل و اجرای دقیق طرح را تا آخرین مرحله به عهده دارد.
به عبارت دیگر، مهندس نقشه بردار علاوه بر اینکه نقشه برداری با دوربین را انجام می دهد در کارهای دیگر پروژه هم فعالیت و همکاری دارد.
یکی از ضروری ترین و حساس ترین گرایشات مهندسی عمران گرایش زلزله است.
در گرایش زلزله رشته مهندسی عمران باید بتوان با تحلیل بارهای ناشی از زلزله، در خصوص مقاوم سازی ساختمان ها و سازه هایی مثل تأسیسات آبی، انواع سازه های خاکی و سایر تأسیسات در برابر زلزله اظهار نظر کارشناسی کنند.
از وظایف مهندسین گرایش زلزله میتوان موارد زیر را نام برد:
همکاری با وزارتخانه ها و سازمانهای مسئول اجرای طرحهای عمرانی و صنعتی مانند وزارت راه و شهرسازی، وزارت نیرو، وزارت صنایع و شهرداری ها.
وارد شدن در بحث تحلیل خطر و همکاری با مهندسین مشاور صنعتی، جهت مشارکت در طراحی و نظارت بر اجرای سازه و ... همکاری با مهندسین مشاور سازه و پی، جهت مشارکت در طراحی و نظارت بر اجرای پروژه
در گرایش زلزله ، مهندسین سعی می کنند تا ابتدا تمام اطلاعات و ویژگی های محل و زمین پروژه را بررسی کرده و سپس با توجه به نوع و ویژگی های ساختمان و یا حتی پروژه غیر ساختمانی ، میزان بار و انرژی را به یک سازه و تکیه گاه ایمن انتقال دهند. افراد در این گرایش با نرم افزار هایی مانند base isolation و مدلسازی میراگرهای ویسکوز سر و کار دارند.
از ریشه دارترین و قدیمی ترین گرایش های مهندسی عمران راه و ترابری است.
تمرکز اصلی در این گرایش بر روی طراحی و نگهداری کلیه مسیرهای حمل و نقلی نظیر جاده ها، فرودگاه و راه آهن می باشد.
مهندسی عمران گرایش راه و ترابری عبارت است از انجام تمامی روند شبکه حمل و نقل از طراحی تا بهره برداری در قالب پروژه‌های مختلف راه سازی.
در این شغل، موارد مختلفی از جمله نقشه برداری، طراحی راه، ساخت، تجهیزات راه سازی و… باید مورد توجه قرار گیرند.
به این ترتیب علاوه بر رعایت الزامات ایمنی راه سازی، جاده‌هایی با کیفیت بالا ایجاد می‌گردند تا از کوتاه ترین مسیر و بهترین شکل به خصوص در شرایط محدودیت بودجه ارتباط بین مناطق مختلف کشور را برقرار کنند.
سایر موارد ذکر شده در این گرایش، آشنایی با سیستم مدیریت و تعمیر و نگهداری سیستم حمل و نقل به نحوی که مناسب ترین شیوه برای نگهداری راههای موجود و همچنین افزایش عمر مفید آنها، پیشنهاد گردد.
اولویت بندی و انتخاب نوع تعمیرات و اختصاص بودجه باید به شکلی باشد که حداکثر بازدهی و طول عمر با حداقل هزینه ها محقق گردد.
گرایش مهندسی محیط زیست، شامل محدوده وسیعی از فعالیت ها از نحوه تصفیه آب و هوا تا ارائه راه حل هایی برای دفع فاضلاب می باشد.
فارغ التحصیلان رشته عمران با گرایش محیط زیست در زمینه هایی مانند شناخت و کنترل آلودگی منابع آب، آلودگی هوا و آلودگی های حاصل از مواد جامد زائد سر و کار داشته و می توانند در سازمان های شهرداری، شیلات، مسئول برنامه ریزی شهری، سازمان حفاظت محیط زیست، کارخانجات و سازمان های وابسته به وزارت نیرو مشغول به کار شوند.
تحقیقات لازم باید در جهت حل مسائل و مشکلات زیست محیطی کشور باشند.
از جمله پروژه های تخصصی مورد نظر این گرایش می توان به موراد زیر اشاره کرد:
➊ کنترل آلودگی های حاصل از مواد زائد جامد و زباله ها
➋ مدیریت و برنامه ریز اجرای طرح های زیست محیطی
➌ طراحی تاسیسات آب و فاضلاب صنعتی، شهری و روستایی
➍ آگاهی و کنترل آلودگی منابع آب و خاک و هوا
در دانشگاه های کشور بیشترین ظرفیت پذیرش را مهندسی سازه دارا می باشد که به طراحی و تجزیه و تحلیل سازه های مختلف می پردازد.
در این گرایش که با نرم افزارهایی مثل Abaqus و Etabs & safe وSap سر و کار دارد به اثبات دقیق تمام خواص سازه پرداخته می شود که قادر به طراحی سازه های بلند مرتبه ، سازه هایی با رفتار غیر خطی ، انواع مقاطع متغیر به کار رفته در تیر و ستون و مدلسازی دقیق سازه است.
با اینکه این گرایش بیشترین فارغ التحصیلان را دارد اما هر پروژه ای نیازمند طراح های قوی در زمینه مدلسازی سازه های بتنی و فولادی و انواع پیش ساخته ها می باشد و امکان شروع کار بدون طراح متخصص زیر نظر کارفرما نیست.
در حالت کلی و به زبان ساده در رشته مهندسی سازه سعی می‌شود تا مهندسین تمام علم و دانش و نکات مهندسی را به کار ببرند تا بتوانند بار یک سازه را به نقاط قابل تحمل آن انتقال دهند تا یک سازه پایدار داشته باشند که با گذر زمان این سازه خراب نشود.
